Leiderschap, governance en het gevoel van veiligheid

Eerder publiceerde ik blogposts over de rol van leiderschap, de relatie met de werkvloer en waarom het belangrijk is om je te verplaatsen vanuit de waarom vraag. Naast diverse tips over regisserend leiderschap op mijn weblog volgt nu een serie over Governance en Leiderschap.

Governance is volgens Wikipedia als volgt te beschrijven: “Governance is een oorspronkelijk Engelstalig begrip dat duidt op de handeling of de wijze van besturen, de gedragscode, het toezicht op organisaties. Het wordt in verband gebracht met beslissingen die verwachtingen bepalen, macht verlenen of prestaties verifiëren. Het bestaat ofwel uit een afzonderlijk proces ofwel uit een specifiek deel van management- of leiderschapsprocessen”.

Vooral de woorden ‘beslissingen die verwachtingen bepalen, macht verlenen of prestaties verifiëren’ vragen vanuit het perspectief van leiderschap een nadere toelichting. Over hoe je dat doet zijn vele frameworks, methodes en publicaties verkrijgbaar en de komende periode zal ik er een aantal publiceren.

Om alvast de toon te zetten dat dit onderwerp vooral ook over het creëren van een gevoel van veiligheid gaat start ik met het opmerkzaam maken op de tweede succesvolle TED opname van Simon Sinek; ‘Why good leaders make you feel safe’.

Energie in transitie, leiderschap in social sourcing helpt hierbij

Tijdens een erg druk bezocht congres van het Kenniscentrum Ondernemerschap, waar ik als lector onderdeel van uitmaak, heb ik een lezing gehouden over hoe je met de lessen in leiderschap en teamontwikkeling communities kan ontwikkelen in het realiseren van duurzame energieoplossingen in community-verband. Kortom hoe krijgen we hiermee energie in transitie.

Mijn lezing was voorgegaan door een erg prikkelend verhaal van visionair Ruud Veltenaar (http://www.ruudveltenaar.nl/blog/), een boeiende lezing van collega Lector Karel Jan Alsem over de transitie in de zorg en het congres stond onder de inspirerende leiding van Ebel Jan van Dijk.

Gelet op de reacties van het publiek sloeg dit aan. Mijn prikkelende oproep dat de volgende uitdaging voor Noord Nederland is om de rest van Nederland en de omringende landen zoals Noord Duitsland, Denemarken en Zweden te helpen bij het slim en in community-verband oplossen van het krimpvraagstuk leidde tot veel energie en beweging. En ook dat is energietransitie als je het mij vraagt.

Zie het tekort aan resources als enorme kans

Zullen tekorten aan hoogwaardige kennis, energie, duurzame materialen, voedsel en water de rem zetten op de groei van de wereldeconomie en onze wereld in een volgende crisis brengen? Ik denk het niet. Door het combineren van informatie-technologie met industriële technologie en daarbij gebruikmakend van de inzet van communities zullen deze tekorten ons meer kansen opleveren dan bedreigingen.

Ik kan je vertellen dat vanuit de onderzoeken die ik hierin doe, er hele mooie voorbeelden zijn over zelforganisatie in de zorg, energieoplossingen die worden ontwikkeld in zelforganiserende communities en het in community-verband ontwikkelen van duurzame vervoersoplossingen zoals een zeilend vrachtschip.

Ook werken we vanuit de onderzoeksprojecten in Groningen met high tech materialen en biotechnologie en zullen de onderzoekers en vernieuwende bedrijven die hieraan meedoen ons laten zien dat het mogelijk is om meer te produceren met minder en dat we als mensheid toegang krijgen tot noodzakelijke bronnen tegen veel lagere kosten. En daardoor dus ook minder van de bronnen nodig hebben. Er ontstaan dus steeds meer concrete voorbeelden die ons zullen laten zien dat deze innovaties ook echt bestaansrecht hebben en dat het tekort aan resources van bedreiging naar kans zullen veranderen.

In deze video van McKinsey & Company worden deze kansen treffend toegelicht.

De relatie tussen leiderschap en antropologisch onderzoek

Vanuit mijn promotieonderzoek bij de faculteit Sociologie aan de Rijksuniversiteit Groningen werk ik aan een antropologisch onderzoek naar leiderschapsontwikkeling in zelforganiserende (sociale) netwerken van professionals. De onderzoeksmethode die ik toepas is het etnografisch interview (1) en hiermee verzamel ik onderzoeksmateriaal voor het ontwikkelen van casestudy’s (2). Vanuit mijn meer technische, bedrijfskundige en veranderkundige achtergrond is de start in het werken met antropologisch onderzoek voor mij zelf ook een grote verandering. Met (sociaal) antropologisch onderzoek start je namelijk met het observeren en betekenis geven van de handelingen van de groep mensen die je wilt onderzoeken zonder dat je vooraf kaders of uitkomsten hier aan toevoegt. Met de uitkomsten, de etnografische veldnotities (3), maak je twee slagen maken, eerst kwalitatief analyseren wat er nu precies gebeurt en daarna maak je het kwantitatief (4). De verandering zit dus in het niet vooraf al willen bepalen van de uitkomst of de kaders en het oordeelvrij observeren.

De basis van het Antropologisch onderzoek gaat terug naar het werk van toen al moderne wetenschappelijke denkers als Francis Bacon (1561-1626) en René Descartes (1596-1650) waarin induction, het toepassen van directe observatie om ideeën te bevestigen en geobserveerde feiten aan elkaar te linken, een belangrijke activiteit voor onderzoek is.
Daarna hebben belangrijke wetenschappers zoals Isaac Newton (1643-1727) de kunst van deduction, het betekenis geven aan de uitkomsten van de observatie en dit vertalen naar een uniforme methode, hier aan toegevoegd. Vervolgens is er een stroming gekomen van vele sociologische wetenschappers die de fundamenten voor antropologisch onderzoek verder hebben verstevigd. Een complete en wetenschappelijke goede uitleg hiervan is beschreven in het boek ‘Research Methods in Anthropology’ van Russell Bernard.

Wat heeft dat nu met leiderschap te maken?  Veel, heel veel. Want als leider is het je taak om een volstrekt eigen bijdrage te leveren aan de maatschappij, die tegelijkertijd aansluit bij wat jouw omgeving echt nodig heeft. Het is belangrijk om de wereld steeds op een nieuwe manier te zien en objectief en transparant te bepalen waar en hoe je als leider je aandacht inzet. En dat is de sleutel tot wat je creëert, inspireert en tot actie aanzet (5). En daarom is het belangrijk om goed te observeren, betekenis te geven en te zien wat er echt speelt. En vanuit antropologie en etnografisch onderzoek kan je hiermee de goede observatie doen. In volgende blogpostings zal ik de voortgang van mijn onderzoek naar zelforganiserende sociale netwerken publiceren.

Bronnen:
(1) The Ethnographic Interview, James Spradley
(2) Case Study Research, Robert Yin
(3) Writing Ethnographic Fieldnotes, Robert Emerson. Rachel Fretz, Linda Shaw
(4) Systematic Data Collection, Susan Weller, Kimball Romney
(5) Leiden vanuit de toekomst, Otto Scharmer, Katrin Kaufer

Veranderprincipes samengevoegd in één overzicht in relatie tot TheoryU

Er zijn vele modellen rond leiderschap en het lijkt wel of er steeds weer nieuwe principes ontstaan. De praktijkervaringen in het werken met organisatieverandering heb ik gecombineerd met het onderzoek dat ik uitvoer waarmee we werken met de leiderschapsprincipes van TheoryU, de veranderconcepten van Clare Graves (Spiral Dynamics) en de golden circle van Simon Sinek. Geïnspireerd door de principes van TheoryU en in combinatie met de mooie visie over authentiek leiderschap en Human Needs van mijn voormalige collega Paulien Assink (Uit het Harnas) zou dat wel eens meer duidelijkheid kunnen brengen dan weer het zoveelste nieuwe model op te tuigen.

Het belangrijkste van dit overzicht is dat in een oogopslag het duidelijk zou moeten zijn waar je staat, waar je naartoe wilt gaan en wat er nodig is om daar te komen en hoe TheoryU een rol kan spelen om een succesvolle transitie voor elkaar te krijgen. En als je anderen kan meenemen in een collectieve gedachte, brengt dat nog meer duidelijkheid. Het is ook in een oogopslag duidelijk dat flow vanuit het vierde niveau zal ontstaan. Blijf bij de basis, en zorg vooral voor succes door duidelijkheid, gemeenschappelijke drijfveren, streven naar (klant)waarde en respect voor mensen, wordt vervolgd.

Met een Gemba Walk weet je sneller wat er speelt

TED levert veel waardevolle inzichten en inspiratie en af en toe komt er weer zo’n bijzonder vernieuwend inzicht langs. In haar TED talk geeft Nilofer Merchant ons het inzicht dat we gemiddeld dagelijks 9,3 uur zitten, meer dan onze gemiddelde slaap van 7,7 uur. En met zitten verliezen we veel effectiviteit. Nilofer spoort ons aan om wandelend te gaan vergaderen. En laat dat nu net ook een van de praktisch uitvoerbare en zeer effectieve Lean principes zijn; doe een Gemba Walk. Met een Gemba Walk ga je op een vooraf goed georganiseerde manier op de werkvloer observeren welke vraagstukken er zijn, in welke mate er wordt afgeweken van de standaarden en of iedereen in staat is om het werk uit te voeren en foutvrij aan de volgende persoon in de keten te kunnen overdragen.

Laat je eerst inspireren door de TED talk van Nilofer.

Leiderschap gaat over de werkvloer

Met stijgende verbazing las ik het artikel in de Volkskrant van 1 juni met de kop: “vanaf de gracht brallen over leiderschap in het onderwijs” Dit bericht trok mijn aandacht vanwege mijn betrokkenheid bij onderzoek en onderwijs en transities van organisaties met Lean leiderschapsprincipes. Ik denk dat we met dit artikel nog maar aan het begin staan van berichten dat het anders moet en zal gaan worden.

Hiermee vinden we gelukkig ook bevestiging dat we met het organiseren volgens horizontaal leiderschap en het toepassen van succesvolle principes zoals Lean management de belangrijke zaken weer teruggeven aan de professionals op de werkvloer. En daar horen ze ook!

Artikel VK 1 juni 2013

Lean geeft via de basis van ‘klantwaarde en respect for people op de eerste plaats’ en met de leiderschapsprincipes ‘go see, ask why en show respect’ invulling aan die andere manier van leiden, organiseren en betrekken van vakmensen bij het werk.

De komende weken zal ik in dit blog terugkomen op het inzetten van Gemba Walks voor het invulling geven aan de principes ‘go see, ask why en show respect’. Hieronder leg ik kort uit hoe je met de eenvoudige aanpak van TWI, het succesvolle Training Within Industry concept voor leiden en ontwikkelen van vakmensen, ook zelf invulling aan leiderschap kan geven. Daar heb je geen consultants voor nodig en je kan het echt zelf toepassen.

Leiderschap volgens TWI (zie artikel hieronder), een binnen Lean veelgebruikt principe voor het trainen, instrueren en ontwikkelen van vakmensen bevat de volgende elementen:

  1. de leider heeft kennis van het werk
  2. de leider heeft kennis van de verantwoordelijken in de context van het werk
  3. de leider heeft de vaardigheden om te instrueren (met link naar de Job Instruction principes uit TWI)
  4. de leider heeft de vaardigheid om te verbeteren (met de link naar de Job Method principies uit TWI)
  5. de leider heeft de vaardigheid om te leiden en te motiveren (met de link naar Job Relation principes uit TWI).

Als leiders deze principes serieus nemen en toepassen, zouden dan nog zulke berichten als in de Volkskrant gepubliceerd zijn verschijnen?

Klik voor meer achtergronden over TWI op het plaatje hieronder.

Wikipedia TWI

Success in social sourcing with Leadership

For a large European collaboration and research project, OpeningUp, I gave today a lecture about Leadership of Social Sourcing. A lot of the insights at this presentation I have already shared with you on Slideshare or in this weblog. I have added some new and probably inspiring insights about the combination of Groundswell with Spiral Dynamics. And furthermore some and insights on Lean Leadership with Lean problem analyzing and solving principles combined with Social Media data analytics are added to this presentation.

 

Mijn key-note lezing voor de Orde van Organisatieadviseurs over Social Sourcing en Lean

Tijdens de drukbezochte jaarlijkse Lentedag van de Orde van Organisatie Adviseurs (OOA) mocht ik de dag afsluiten met een key-note speech over de veranderende rol voor de organisatie adviseur.

Mijn belangrijkste boodschap is dat de organisatie adviseur, samen met de opdrachtgever, op zoek moet gaan naar klantwaarde en de randen van innovatie moet opzoeken door de juiste mensen met elkaar in verbinding te brengen. Dit vraagt om kritische zelfreflectie, probleemoplossend vermogen en sociale netwerkvaardigheden.

Lean helpt bij de benodigde kritische zelfreflectie, het verhogen van klantwaarde, het slimmer en duurzamer met resources omgaan en het versterken van het probleemoplossend vermogen. Social sourcing helpt bij het ontwikkelen van de de sociale netwerkvaardigheden en het opzoeken van de mogelijkheden voor (sociale) innovatie.

En dit is nog niet alles; de adviseur moet ook nog zorgen dat zijn/haar klant dit ook zelf gaat leren toepassen. Er is echt nog wel genoeg te doen in de advieswereld de komende jaren.

 

Wanneer heb jij voor het laatst 10 minuten niets gedaan?

We hebben allemaal een druk leven en er wordt veel van ons gevraagd. Ook in Lean transformaties hoor ik erg vaak; “we hebben het te druk om met Lean aan de slag te gaan….” Ben je dan wel druk met de juiste dingen probeer ik dan vaak te vragen. En is het dan ook niet verstandig om gewoon even 10 minuten helemaal niet druk te zijn. En ervaar dan eens wat er echt belangrijk is en hoe je ruimte geeft aan dat gevoel. Probeer het gewoon eens. Als je dit allemaal nog onduidelijk vind, kijk dan naar deze mooie TED talk van Andy Puddicombe over 10 minuten mindfulness. Indrukwekkend hoe hij op het laatst zelfs uitleg geeft hoe je deze 10 minuten uitvoert en met de jongleerballen uitlegt hoe je zorgen even opzij zet en balans vind.